© Het Taallab
Deze site is een product van JansonAdvies.
Het gebruik van
de informatie voor onderwijsdoeleinden
is vrij.
Gebruik of overname van de inhoud van deze site voor commerciële doeleinden is verboden.
Kijk voor nog meer informatie op mijn andere website:
Een beschrijving van de essenties van de door mij ontwikkelde spellingdidactiek.
In de door mij geschreven boeken ga ik daar natuurlijk veel dieper en uitgenbreider op in.
Spelling leren - een introductie.pdf (639.83KB)
Korte samenvatting van de essenties van OZNL en het verschil met ingeslepen gewoontes die niet alleen niet effectief blijken, maar soms ook op onjuiste veronderstellingen zijn gebaseerd.
Mythes rond de spellingdidactiek.pdf (56.44KB)
Dit document bevat fragmenten uit de nieuwsbrieven die in de afgelopen jaren zijn verschenen.
info over spellingachtergronden.pdf (705.29KB)
Als je hier verder naar beneden gaat, vind je na de boeken, nog meer artikelen van mij over taalaspecten...
Formulier waarmee je mijn boeken kunt bestellen
Via dit bestelformulier kun je de negen door mij geschreven en vormgegeven boeken in hun laatste editie bestellen, waaronder de zes hieronder genoemde over taalonderwerpen.
Bestellijst boeken.pdf (161.46KB)
Dolf Janson
Dit boek beschrijft de vele mogelijkheden om al die grammatica-aspecten zinvol en uitdagend te maken, en dat voor alle kinderen op een basisschool.
Het gaat ook bij grammatica om de toepasbaarheid.
Bovendien geldt dat in alle vier de gebieden van onze taal. Door te luisteren en te spreken, te lezen en ook te schrijven en die vier vormen steeds weer met elkaar te verbinden en de opgedane ervaringen daarmee, als taalgebruiker te analyseren, te herkennen en te benutten, ontstaan er veel meer mogelijkheden om het eigen taalgebruik te variëren, te versterken en dat daardoor zowel doelgericht als creatief te gebruiken.
Dolf Janson
Dit boek beschrijft hoe kinderen, op basis van de voorkennis die ze hebben opgedaan tijdens hun oriëntatie op klanken, klankgroepen en de lettervormen (zoals beschreven in Op zoek naar klanken en letters), gaan leren hoe ze de betekenis van woorden, zinnen en teksten kunnen achterhalen.
De opbouw sluit aan bij de opbouw die ook bij spelling geldt: eerst de klankzuivere woorden en daarna geleidelijk aan de diverse niet-klankzuivere manieren van lettergebruik.
In alle gevallen is het perspectief het achterhalen van de betekenis, maar daardoor wel grip krijgen op de systematiek achter het lettergebruik in de te lezen woorden.
Dolf Janson
een beknopte handleiding bij de categorieën niet-klankzuivere woorden
2e editie
Dit boek (op A4-formaat) heb ik op verzoek van gebruikers van Op zoek naar letters gemaakt. Hierdoor ben je bij het dagelijks gebruik in staat snel de essenties van elke categorie niet-klankzuivere woorden te checken.
Ook staan er bij elke categorie aanwijzingen voor de manier van introductie bij de leerlingen en voor de accenten bij het oefenen.
Doordat er wat wijzigingen zijn gemaakt in de oefenkaarten en in de daarmee samenhangende nummering, heb ik deze handleiding in november 2022 daarop aangepast en is daardoor nu als de '2e editie' beschikbaar.
Dolf Janson
de andere spelling- en grammaticadidactiek
De 3e versie van Oznl heb ik nog wat bijgewerkt vanwege een aanpassing en kleine uitbreidingen van de NK-categorieën. Daarvoor had ik de inhoud al wat aangepast op basis van de in de praktijk opgedane ervaringen. Daarbij heb ik ook wat andere accenten gelegd. Ook heb ik de keuzes die in de lespraktijk nodig zijn wat explicieter geformuleerd. Daardoor is het boek nog iets dikker geworden: van 318 naar 347 pagina's... Deze update van de 3e editie is inmiddels weer verkrijgbaar.
In het eerste deel van het boek beschrijf ik de spellingdidactiek zoals ik die heb ontwikkeld. In het tweede deel geef ik uitleg over de 29 niet-klankzuivere spellingcategorieën die hierbij horen. Dit betekent dus dat er, t.o.v. de vorige editie, een categorie is toegevoegd.
Ook geef ik suggesties om die te introduceren en gericht te laten oefenen. De opdracht- en oefenkaarten die hierbij horen zijn gratis en digitaal beschikbaar op deze website.
Het derde deel van het boek is gewijd aan de nieuwe benadering van grammatica in een onderwijscontext. Hierin staat vooral de betekenis centraal en daarna de daarbij passende namen. De traditionele namen worden natuurlijk wel genoemd, maar zijn niet het uitgangspunt.
In dat derde deel heb ik ook doelen en suggesties voor activiteiten opgenomen, met speciale aandacht voor de rol van de persoonsvorm en voor de spelling daarvan.
De term 'werkwoordspelling' is daarmee achterhaald. Slechts een deel van de persoonsvormen heeft immers een afwijkende spelling en alle andere werkwoordsvormen houden zich gewoon aan de normale spelling-systematiek.
We moeten daarom bij de kinderen niet de indruk wekken dat de spelling van deze woorden ingewikkeld is. Het gaat in alle gevallen in de eerste plaats om de betekenis. Daardoor gaan ze o.a. het verschil tussen een persoonsvorm en een voltooid deelwoord (die hetzelfde klinken) vanuit die betekenis in een zin herkennen.
Dolf Janson
Doelen en activiteiten voor de leerjaren 1, 2 en 3. (2019)
Hierin beschrijf ik activiteiten voor de oriëntatie op klanken en op lettervormen. Dat gaat eerst apart, zodat de bedoeling heel eenduidig is.
Natuurlijk worden die later ook met elkaar verbonden. Dit boek sluit hiermee natuurlijk aan bij de door mij ontwikkelde spellingdidactiek Op zoek naar letters.
Dolf Janson
Hierin staat centraal wat je moet weten en gebruikien als je het taalonderwijs wilt koppelen aan de thema's van wereldoriëntatie. Dat lijkt misschien een niet zo vanzelfsprekende manier van werken, maar dat blijkt juist heel zinvol.
Daarom beschrijf ik hierin hoe je, zonder een taalmethode te gebruiken, heel betekenisvol, doelgericht en actief taalonderwijs kunt geven. Het boek heeft drie delen: Waarom en waartoe? Wat? Hoe?
Spelling moet je snappen...
Dit artikel beschrijft de kernpunten van de didactiek van Op zoek naar letters.
Laat kinderen snappen wat ze doen - ook bij spelling....pdf (201.5KB)
De sjwa vraagt aandacht!
Deze klinker is niet alleen heel frequent, maar voor de meeste leerlingen en hun onderwijsgevenden ook onbekend, Wel gebruikt men termen als 'stomme e', maar dat is niet een term die past bij het toepassen van onze spelling, want je hoort geen [ee].
De sjwa, onze meest frequente klinker.pdf (119KB)
Mythes rond spellingdidactiek
Visuele inprenting is in veel methodes nog populair, maar berust niet op kennis van het brein.
Mythes rond de spellingdidactiek.pdf (56.4KB)
De vier fasen van het hoofdlijnenmodel toegepast op taal
Van herkennen, ontdekken en bewust worden van allerlei aspecten van onze taal doorgroeien naar het flexibel kunnen toepassen buiten taallessen...
Hoofdlijnenmodel uitgewerkt voor taal.pdf (196.88KB)
Taalonderwijs vraagt een rijke leeromgeving
In dit artikel uit het Jeelo-Magazine 2018-2019 beschrijf ik wat de meerwaarde is van taalonderwijs dat is verbonden met en/of voortkomt uit projectmatig of thematisch onderwijs. Taalactiviteiten worden daardoor echt betekenisvol.
Taalonderwijs vraagt een rijke leeromgeving.pdf (123.24KB)
Grammatica is leuk (deel 3)
In dit derde en laatste artikel gaat het over de omstandigheden die een zin beschrijft: decor en drama. Daarmee spelen maakt schrijven, spreken, lezen en luisteren pas echt een uitdaging!
grammatica is leuk deel 3.pdf (105.11KB)
Grammatica is leuk! (deel 2)
Op betekenis gerichte aanpak van grammatica, waarin de rollen in een zin ontdekt worden.
grammatica is leuk! deel 2.pdf (72.85KB)
Grammatica is leuk! (deel 1)
Op betekenis gerichte aanpak van grammatica, waarin via peutertaal het verschil tussen doenzinnen en zijnzinnen ontdekt wordt.
grammatica is leuk - deel 1.pdf (86.76KB)
Hoe nuttig zijn grammaticalessen?
In dit artikel uit het Tijdschrift Taal voor opleiders en onderwijsadviseurs 8 (12) dat in januari 2018 verscheen, beschrijf ik hoe je leerlingen vanuit de betekenis kunt laten onderzoeken wat de functie en samenhang van zinsdelen is. Hierbij gaat het niet om de namen, maar om wat die zinsdelen bijdragen aan de betekenis van zinnen.
Hoe nuttig zijn grammaticalessen.pdf (112.39KB)
Werkwoordspelling zonder ballast
In JSW van mei 2017 verscheen dit artikel, waarin ik beschrijf waardoor de in veel scholen gehanteerde werkwoordspelling niet effectief is - en hoe het anders kan.
werkwoordspelling zonder ballast JSW.pdf (761.83KB)
Oefenen van spelling
In de maandelijkse Nieuwsbrief Op zoek naar letters (mei 2017) schreef ik dit artikel n.a.v. observaties bij en vragen van leraren. Oefenen is niet in elke groep al een leeractiviteit...
Oefenen van spelling.pdf (179.19KB)
Het verschil tussen leren lezen en leren spellen
Het leerproces dat nodig is voor leren lezen en voor leren spellen verschilt: niet alleen in de les, maar ook in je brein.
Taal lezen primair sept 2014.pdf (439.98KB)
Begrijp jij wat je leest?
In dit artikel uit MeerTaal ga ik na wat nodig is om lessen begrijpend lezen effectief te maken.
06-Begrijp jij wat je leest.pdf (685.49KB)
Typering denkend lezen
Wat is nodig om leerlingen te leren dat ze blijven denken tijdens het lezen?
typering denkend lezen.pdf (462.45KB)
IPC en taal
Een voorbeeld van hoe een school taalonderwijs combineert met het werken met het International Primary Curriculum (IPC).
ipc en taal.docx.pdf (377.1KB)
Rekenen met woorden
Je kunt rekenbewerkingen als verdubbelen, halveren, vermenigvuldigen en delen ook toepassen op woorden.
Rekenen met woorden MT.pdf (389.76KB)
Een taxonomie van taken
De indeling van typen opdrachten die Bernie Dodge, de uitvinder van webquests, maakte om leerlingen te laten leren op een hoger denkniveau.
Webquests - een taxonomie van taken.pdf (761.03KB)
Een tijd van pruiken en revoluties
Een voorbeeld van een uitwerking van de taxonomie van taken voor een tijdvak uit de geschiedenis.
Een tijd van pruiken en revoluties.pdf (1.29MB)